Khmer	Pronunciation	English/Notes	#occ
ម្ដាយ	mdaay	mother (used when speaking of or to someone else's mother) Notes: ជើង ដ	40/20

Link to overview page
Link to dictionary

Warning someone — Dialogue 2

ម្ដាយនិងកូនតូច
ម្ដាយ៖ កូនអា៎ លេងនៅម្ដុំៗហ្នឹងបានហើយណា កុំចេញទៅថ្នល់ ម៉ូតូឡានច្រើនអា៎។
ម្ដាយ៖ នែ ម៉ោវិញ! ឮអត់? កូននេះវៃ។

Issuing a command — Dialogue 1

ម្ដាយ៖ ណារី បោសផ្ទះហើយនៅកូន?
កូន៖ ហើយៗម៉ាក់។
ម្ដាយ៖ អីចឹង ទៅលាងចានចេញតិចទៅ ហើយចាំទៅធ្វើលំហាត់។ លាងចានហើយ បិទភ្លើងផងណា។
កូន៖ ចា៎ស ម៉ាក់។

Expressing thirst — Additional dialogue

ម្ដាយ៖ ម៉ោញ៉ាំបាយ កូន!
កូន៖ ដូចអត់ឃ្លានអេ៎ម៉ាក់។ ស្រេកតែទឹក។
ម្ដាយ៖ ញ៉ាំតិចទៅ។ មានសម្លដែរតាស។
កូន៖ ផឹកតែទឹក ឆ្អែតបាត់ហើយម៉ាក់។ ចាំតិចទៀតចាំញ៉ាំ គ្របទុកសិនទៅ។

Lying — Dialogue 1

ម្ដាយ៖ ថីហ្នឹង? ហើយម៉េចក៏ចានបែកអីចឹងកូន?
កូនប្រុស៖ ខ្ញុំអង្គុយសុខៗ ឆ្មាវាលោតម៉ោមិញ ហើយប៉ះត្រូវ ធ្លាក់បែកទៅ។
ម្ដាយ៖ ឆ្មាហ្នឹងចង្រៃមែន។ យកអំបោសមកបោសអំបែងចេញទៅកូន កុំឲ្យមុតជើង។

Asking for help 1 — Cultural note

នៅផ្ទះម្ដាយទីទៃ នៅព្រៃម្ដាយតែមួយ — គឺជាសុភាសិតដែលជនជាតិខ្មែរតែងតែនិយាយ។
វាមានន័យថា ពេលនៅផ្ទះ យើងមានគ្រួសារផ្សេងៗគ្នាមែន តែពេលនៅក្រៅផ្ទះ យើងគួរជួយគ្នាទៅវិញទៅមកឲ្យដូចជាបងប្អូនបង្កើតគ្នាអីចឹងដែរ។

Expressing fear — Dialogue 1

ខ្លាចឆ្កែ
សុជាតិ៖ ម៉ាក់ ឆ្កែអ៎!
ម្ដាយ៖ ជាតិ កូនឯងខ្លាចឆ្កែធ្វើអី? វាគ្រាន់តែព្រុសតាស។
សុជាតិ៖ ខ្លាចវាខាំ។ មើលអ៎ ម៉ោហើយ ម៉ាក់!
ម្ដាយ៖ កូនឯងធ្វើខ្លាចវា វាកាន់តែម៉ោ។ កុំខ្លាច ធ្វើធម្មតាទៅ។

Requesting and granting permission 1 — Additional dialogue

កូន៖ ម៉ាក់ ខ្ញុំញ៉ាំនំនេះបានអត់?
ម្ដាយ៖ មិនមែនម៉ាក់អ្នកទិញម៉ោឯណា។ សុំបងឯងទៅ។
កូន៖ បងធីតា នំនេះបងទិញម៉ោមែន? ញ៉ាំបានអត់?
ធីតា៖ ញ៉ាំទៅ។ បងទិញមកឲ្យញ៉ាំតាស។

Expressing fatigue — Dialogue 3

ម្ដាយនិងកូន
ម្ដាយ៖ ម៉ោវិញហើយកូន? ប្រឡងម៉េចហើយ?
កូន៖ មានអីម៉ាក់ ធ្វើបានតាស។ តែខំប្រឹងគិតពេក ឥឡូវហត់អា៎។
ម្ដាយ៖ ទៅគេងសិនទៅអីចឹង។
កូន៖ អត់អេ៎ម៉ាក់។ ហត់តែខួរក្បាលទេ កម្លាំងនៅមានតាស។

Expressing hunger — Dialogue 2

ម្ដាយនិងកូន
កូន៖ ម៉ាក់ មានអីញ៉ាំអត់?
ម្ដាយ៖ ឃ្លានហើយកូន? ម្ហូបកំពុងធ្វើ ចាំតិចសិនណា។
កូន៖ មានអីញ៉ាំតិចតួចសិនអត់ម៉ាក់? ហេវខ្លាំងអា៎។ កូរពោះគ្រូកៗម៉ង។
ម្ដាយ៖ ទៅមើលក្នុងទូទឹកកកមើល ប្រហែលមានផ្លែឈើខ្លះ។

Saying “Have a good trip!” — Additional dialogue

កូនស្រី៖ ម៉ាក់ ខ្ញុំទៅហើយណា។ ចាំជួបគ្នា ២ អាទិត្យទៀត។
ម្ដាយ៖ ទៅចុះកូន។ ម៉ាក់ជូនពរកូនឲ្យសុខសប្បាយតាមផ្លូវ សំណាងល្អ ជោគជ័យ ណាកូន។ បើមានការអី ទាក់ទងមកផ្ទះ ឬក៏ទាក់ទងទៅមិត្តភក្តិនៅហ្នុងឲ្យគេជួយណាកូន។
កូនស្រី៖ ដឹងហើយ ម៉ាក់។ ម៉ាក់ឯងសុខសប្បាយដែរណា។

Expressing hunger — Additional dialogue

ម្ដាយ៖ ឆ្អែតនៅកូន? នៅមានបង្អែម ទៅដួសម៉ោញ៉ាំម៉ោ។
កូន៖ ដូចអត់ចង់ញ៉ាំបង្អែមទេម៉ាក់ ឃ្លានអីជូរៗ។
ម្ដាយ៖ បង្អែមអេបណ្ដោយ។ ចង់ញ៉ាំអីជូរៗ ញ៉ាំស្វាយទៅអីចឹង នៅកញ្ច្រែងនោះមានពីរបីផ្លែដែរតាស។
កូន៖ មានស្វាយអ៎ម៉ាក់? ខ្ញុំបុកអំបិលសិន។

Refusing direction — Additional dialogue

ម្ដាយ៖ កូន កូនឯងទៅផ្សារទិញបាយ ១០០០ ម៉ោ។
កូន៖ ទិញធ្វើអីម៉ែ? បាយនៅសល់ក្នុងឆ្នាំងតាស!
ម្ដាយ៖ ថាឲ្យទៅទិញ ទៅទិញម៉ោ។
កូន៖ ខ្ញុំទៅម៉េចបានម៉ែ? ខ្ញុំមើលទូរទស្សន៍ចប់សិន។
ម្ដាយ៖ អាឡែងតែមើលទូរទស្សន៍នៅហ្នឹងហើយ។ ប្រើមិនបានម៉ង។

Expressing dislikes 1 — Dialogue 2

វុទ្ធីត្រលប់ពីធ្វើការមកផ្ទះ
វុទ្ធី៖ ម៉ាក់ មានអីញ៉ាំអត់? ខ្ញុំឃ្លានអា៎។
ម្ដាយ៖ ម្ហូបអត់ទាន់ឆ្អិនផង។ ញ៉ាំចេកសិនទៅ ម៉េចដែរ?
វុទ្ធី៖ អត់ញ៉ាំអេ៎។ អត់ចូលចិត្តផង។
ម្ដាយ៖ ចាំម៉ាភ្លែតទៅអីចឹង។ ម្ហូបជិតឆ្អិនហើយ។
វុទ្ធី៖ ហ្នឹងហើយ អត់អីទេអីចឹង។ តាមសម្រួល។ ខ្ញុំទៅមុជទឹកសិន។

Consoling someone — Dialogue 2

ប្រឡងធ្លាក់
ម្ដាយ៖ ម៉េចហើយកូន?
កូន៖ ធ្លាក់បាត់ហើយម៉ាក់។
ម្ដាយ៖ មិនអីទេ។ ប្រឡងទៅស្រុកក្រៅ មិនងាយឯណា។ គេធ្លាក់ម៉ាគំនរ។ ចាំប្រឡងលើកក្រោយទៀតទៅ។
កូន៖ ស្ដាយអា៎ម៉ាក់។ ខំប្រឡងជាប់ដល់សម្ភាសន៍ហើយ។
ម្ដាយ៖ ស្ដាយចេះតែស្ដាយហើយ តែធ្វើម៉េចបើអីចឹងហើយ។ មិនអីទេ នៅមានឱកាសផ្សេងៗទៀតដែរតាស។

Expressing warmth — Additional dialogue

ម្ដាយ៖ ម្ហូបឆ្អិនហើយកូន ម៉ោ ម៉ោញ៉ាំបាយ។ ម្ហូបនៅក្ដៅ ប្រយ័ត្នរលាកមាត់។
កូន៖ បើកកង្ហារឲ្យត្រជាក់តិចសិន ចាំញ៉ាំ។ សម្លម្សិលមិញ ក្រែងនៅសល់តាសអីម៉ាក់?
ម្ដាយ៖ នៅសល់តាស។ ចាំម៉ាក់យកទៅកម្ដៅឲ្យក្ដៅតិចសិន។ ម្ហូបនេះត្រជាក់តិច ញ៉ាំទៅណា ក្ដៅៗបានឆ្ងាញ់។
កូន៖ មិនបាច់កម្ដៅឲ្យក្ដៅពេកទេម៉ាក់ ក្ដៅល្មមបានហើយ។

Identifying items or people 1 — Additional dialogue

ម្ដាយ៖ នីតា កូនឯងទៅយកកាបូបខ្មៅរបស់ម៉ាក់នៅក្នុងទូតិចម៉ោ។ កាបូបខ្មៅមានពីរអា៎។ យកអាមួយសំប៉ែតម៉ោណា។ អាធំ កុំយក។
នីតា៖ នៅក្នុងទូតូចជិតទូខោអាវហ្នឹងមែនម៉ាក់?
ម្ដាយ៖ ហ្នឹងហើយ។ បើកទៅឃើញកាបូបខ្មៅពីរនៅខាងស្ដាំហើយ។ មួយរាងសំប៉ែត ហើយលាត អត់មានរូបអីទេ។ យកអាមួយហ្នឹងម៉ោ។

Discouraging someone from pursuing a course of action — Dialogue 2

ទៅញ៉ាំការនៅផ្លូវឆ្ងាយ
កូនស្រី៖ ម៉ែ ថ្ងៃសៅរ៍ហ្នឹង ខ្ញុំត្រូវទៅញ៉ាំការពួកម៉ាកនៅពោធិ៍សាត់។
ម្ដាយ៖ ងាប់ ហើយទៅឆ្ងាយម៉េះ? ខែភ្លៀងទៀត។ មិនបាច់ទៅអេ៎ ផ្ញើតែចំណងដៃតាមគេទៅបានហើយ។
កូនស្រី៖ មានទៅស្អីម៉ែ។ ទៅជាមួយគេជាមួយឯងតាស។
ម្ដាយ៖ ជាមួយគេជាមួយឯងក៏ដោយ។ កុំទៅ ម៉ែអត់ឲ្យទៅអេ៎ណា។
កូនស្រី៖ គ្មានអ្នកណាគេដូចម៉ែឯងអីចឹងអេ៎ បារម្ភខុសទំនង។

Expressing sorrow — Additional dialogue

ពិបាកចិត្តដោយសារកូន
អ្នកជិតខាង៖ កូនបងម៉េចហើយ? ផ្ដាច់គ្រឿងញៀនបាននៅ?
ម្ដាយ៖ ឥឡូវខ្ញុំយកវាទៅដាក់នៅមណ្ឌលឲ្យផ្ដាច់គ្រឿងញៀនឲ្យបាន។ បើវានៅតែផ្ដាច់មិនបាន ខ្ញុំមិនដឹងធ្វើម៉េចទេ។ កូនមានតែមួយ ខ្ញុំស្រឡាញ់ដូចពេជ្រ។ បើវាធ្វើអីខុស ក៏ខ្ញុំលើកលែងឲ្យវាដែរ។ សុំឲ្យតែវាចេះស្រឡាញ់ខ្លួនឯង ចេះគិត កុំខូចខ្លួនជាមួយពួកម៉ាកអត់ល្អ។ ខ្ញុំឃើញវាអីចឹង ខ្ញុំពិបាកចិត្តណាស់។ មិនដឹងអនាគតវានៅឯណាទេ។ តែប៉ុន្មានឆ្នាំទៀត ខ្ញុំទៅបាត់ ខ្ញុំផុតទុក្ខហើយ ប៉ុន្តែ វាជាអ្នកនៅតស៊ូជាមួយជីវិតដែលវាបានសាងម៉ោនៀក។

Hospital (Sakanan) — 15

បន្ទាប់មកទៀតរូបភាពទី ១៥ រូបភាពទី ១៥ ក្រោយពេលចូលសម្រាកនៅក្នុងមន្ទីរពេទ្យបានមួយរយៈ ក្រោយមកយើងឃើញបុរសម្នាក់នោះ គាត់ក៏ចាប់ផ្ដើមរៀនដើរឡើងវិញ ប៉ុន្តែដោយសារតែជើងរបស់គាត់អត់ទាន់ជាស្រួលបួល អញ្ចឹងជើងរបស់គាត់អត់ទាន់ជាស្រួលបួលនោះទេ ដូច្នេះការរៀនដើររបស់គាត់គឺត្រូវពឹងផ្អែកទៅលើឈើច្រត់ ដោយយើងឃើញនៅក្នុងរូបភាពនេះឪពុកម្ដាយរបស់គាត់ជួយទប់គាត់សងខាង គឺនៅឆ្វេងមួយនិងនៅស្ដាំមួយ ដោយឪពុករបស់គាត់គឺឈរនៅខាងឆ្វេង និងម្ដាយរបស់គាត់ឈរទប់គាត់នៅខាងស្ដាំ ចំណែកឯគាត់ ដៃទាំងសងខាងរបស់គាត់ គឺកាន់ឈើច្រត់ចំនួនពីរ ហើយគាត់កំពុងតែរៀនដើរនៅតាមផ្លូវ ដើម្បីឲ្យជើងរបស់គាត់ស៊ាំទៅនឹងការដើរឡើងវិញ។ ព្រោះដោយសារតែជើងរបស់គាត់បាក់ ដូច្នេះពិបាកនៅក្នុងការដើរណាស់ នៅពេលដែលគាត់ជាភ្លាមៗ អញ្ចឹងហើយគាត់ត្រូវការប្រើប្រាស់ឈើច្រត់ដើម្បីជាជំនួយនៅក្នុងការដើរ។

Khmer New Year (Sakanan) — 06

នៅក្នុងរូបភាពទី ៦ នៅក្នុងរូបភាពទី ៦ បន្ទាប់ពីគាត់ចេញពីក្នុងវត្តរួចហើយ អ្នកទាំងបីក៏បានជិះម៉ូតូ អញ្ចឹងគាត់ជិះម៉ូតូត្រលប់ទៅផ្ទះវិញ យើងឃើញថានៅក្នុងនេះម៉ូតូគាត់គឺមានពណ៌ផ្កាឈូក បាទ លាយស ដែលគាត់ដាក់កញ្ចក់សម្រាប់មើលក្រោយផងដែរ អញ្ចឹងម៉ូតូយើង នៅពេលដែលយើងដាក់កញ្ចក់សម្រាប់មើលក្រោយ គឺធ្វើឲ្យយើងមានសុវត្ថិភាព ព្រោះថាយើងពុំចាំបាច់រំខាន ឬក៏យើងពុំចាំបាច់ងាកក្រោយនោះទេ ដើម្បីចង់ដឹងថា មាននរណានៅខាងក្រោយ យើងពុំចាំបាច់ងាកក្បាលទៅក្រោយនោះទេ ដោយយើងគ្រាន់តែមើលទៅក្នុងកញ្ចក់ គឺយើងអាចមើលឃើញរូបភាពនៅខាងក្រោយយ៉ាងច្បាស់តែម្ដង ដូច្នេះម៉ូតូនេះគឺដាក់កញ្ចក់ដើម្បីការមើលខាងក្រោយ។ យើងឃើញថាបុរសដែលជាប្តីនោះ គាត់គឺជាអ្នកឌុប អញ្ចឹងអ្នកដែលជិះម៉ូតូនៅខាងមុខ ហើយកាន់ចង្កូតម៉ូតូ គេហៅថាអ្នកឌុប បាទ បុរសនោះគាត់ពាក់អាវដៃខ្លីពណ៌ស្វាយ ស្លៀកខោពណ៌សជើងវែង និងមានពាក់ស្បែកជើងពណ៌ស អញ្ចឹងអម្បាញ់មិញយើងឃើញថាគាត់បានដោះស្បែកជើងចេញនៅពេលដែលគាត់ចូលក្នុងវត្ត ក៏ប៉ុន្តែនៅពេលដែលគាត់ចេញខាងក្រៅមកវិញ គឺគាត់ពាក់ស្បែកជើងវិញបាន ដូច្នេះគាត់ពាក់ស្បែកជើងប៉ាតាពណ៌ស ចំណែកនៅកណ្ដាល គឺជាក្មេងប្រុសម្នាក់ អញ្ចឹងដោយសារតែកូនប្រុសរបស់គាត់នោះនៅតូច ដូច្នេះគាត់មិនអាចឲ្យកូនប្រុសរបស់គាត់ឌុប ឬក៏ជិះខាងក្រោយនោះទេ អញ្ចឹងគាត់បានឲ្យកូនប្រុសរបស់គាត់ជិះនៅកណ្ដាល ដោយកូនប្រុសរបស់គាត់ពាក់អាវដៃខ្លីពណ៌លឿង និងស្លៀកខោពណ៌ស ហើយពាក់ស្បែកជើងផ្ទាត់។ នៅខាងក្រោយគឺជានារីម្នាក់ដែលជាម្ដាយ អញ្ចឹងនារីម្នាក់នោះ គាត់ជិះខាងក្រោយក្មេងប្រុសម្នាក់នោះ ដើម្បីទប់ក្មេងប្រុសម្នាក់នោះ ខ្លាចក្រែងលោក្មេងប្រុសម្នាក់នោះធ្លាក់ពីលើម៉ូតូ ព្រោះថាកូនក្មេង នៅពេលដែលគាត់ជិះ គឺគាត់នៅមិនស្ងៀមនោះទេ គាត់អាចរើ ឬក៏គាត់អាចលេង ដូច្នេះអាចធ្វើឲ្យគាត់មានគ្រោះថ្នាក់បាន នៅពេលដែលគាត់ប្រលែងគ្នា ឬក៏គាត់លេងច្រើន គាត់អាចធ្លាក់ពីលើម៉ូតូ ឬក៏គាត់អាចធ្វើឲ្យម៉ូតូដួលបាន អញ្ចឹងហើយនារីម្នាក់នោះ គាត់ត្រូវតែអង្គុយទប់ក្មេងប្រុសនោះឲ្យជាប់។ នារីម្នាក់នោះ គាត់អង្គុយពាក់ឆៀង។ អញ្ចឹងសម្រាប់នារី នៅពេលដែលគាត់ស្លៀកសំពត់ គាត់មិនអាចអង្គុយច្រកគាវបានទេ អញ្ចឹងគាត់ពិបាកនឹងអង្គុយច្រកគាវណាស់ ដោយសារសំពត់របស់គាត់នឹងទើសជើងរបស់គាត់ ដូច្នេះគាត់ត្រូវអង្គុយច្រកគាវ គាត់ត្រូវអង្គុយពាក់ឆៀង។ អញ្ចឹងអង្គុយពាក់ឆៀង គឺជាការអង្គុយបែរមកចំហៀង ដោយដាក់ជើងទាំងពីរសណ្ដូកទៅទិសតែមួយ ហើយគាត់អង្គុយបែរចំហៀងលើម៉ូតូ គឺគាត់មិនអង្គុយច្រកគាវនោះទេ។