KhmerPronunciationEnglish/Notes#occ
ជីវិត ciivɨt life, living, existence 12/11

Link to overview page
Link to dictionary

Expressing love — Song lyrics


បទចម្រៀង កំពង់ធំជំរុំចិត្ត
នេះគឺសំណាងយ៉ាងចំណាន ដែលវាសនាបាននាំឲ្យរូបខ្ញុំ ចាប់ចិត្តគិតផ្សងបំណងលើមុំ ឱកំពង់ធំថ្លើមជីវិត។
រៀមសូមសច្ចាចំពោះមុខអើយ មានភ្នំសន្ទុកជាសាក្សី បើខ្ញុំមិនស្មោះចំពោះស្រី សូមអ្នកប្រល័យខ្ញុំចោលទៅ។

Lying — Cultural note


ព្រះពុទ្ធសាសនាមានចែងអំពីសីលប្រាំ ហើយប្រជាជនខ្មែរដែលជឿលើព្រះពុទ្ធសាសនា តែងគោរពនិងប្រកាន់ខ្ជាប់វិន័យទាំងអស់នោះ គឺ
១ មិនបៀតបៀនជីវិតគេ
២ មិនលួចទ្រព្យសម្បត្តិគេ
៣ មិនប្រព្រឹត្តខុសសីលធម៌ក្នុងផ្លូវភេទ
៤ មិនពោលពាក្យមុសា
៥ មិនសេពគ្រឿងស្រវឹង។

Expressing sorrow — Additional dialogue


ពិបាកចិត្តដោយសារកូន
អ្នកជិតខាង៖ កូនបងម៉េចហើយ? ផ្ដាច់គ្រឿងញៀនបាននៅ?
ម្ដាយ៖ ឥឡូវខ្ញុំយកវាទៅដាក់នៅមណ្ឌលឲ្យផ្ដាច់គ្រឿងញៀនឲ្យបាន។ បើវានៅតែផ្ដាច់មិនបាន ខ្ញុំមិនដឹងធ្វើម៉េចទេ។ កូនមានតែមួយ ខ្ញុំស្រឡាញ់ដូចពេជ្រ។ បើវាធ្វើអីខុស ក៏ខ្ញុំលើកលែងឲ្យវាដែរ។ សុំឲ្យតែវាចេះស្រឡាញ់ខ្លួនឯង ចេះគិត កុំខូចខ្លួនជាមួយពួកម៉ាកអត់ល្អ។ ខ្ញុំឃើញវាអីចឹង ខ្ញុំពិបាកចិត្តណាស់។ មិនដឹងអនាគតវានៅឯណាទេ។ តែប៉ុន្មានឆ្នាំទៀត ខ្ញុំទៅបាត់ ខ្ញុំផុតទុក្ខហើយ ប៉ុន្តែ វាជាអ្នកនៅតស៊ូជាមួយជីវិតដែលវាបានសាងម៉ោនៀក។

Cold Season (Sakanan) — 07


ចូលដល់រូបភាពទី ៧ នៅក្នុងរូបភាពទី ៧ យើងឃើញថា ក្មេងប្រុសម្នាក់នោះ គាត់កំពុងតែជិះម៉ូតូ។ អញ្ចឹងគាត់កំពុងតែទៅសាលារៀន ដោយគាត់កំពុងតែជិះម៉ូតូ ហើយគាត់ពាក់ ស្លៀកខោពណ៌ស ជើងវែង បាទ។ ហើយគាត់ពាក់មួកសុវត្ថិភាព អញ្ចឹងការពាក់មួកសុវត្ថិភាព គឺជាការគោរពច្បាប់។ បាទ នៅក្នុងច្បាប់ចរាចរណ៍គឺអ្នកជិះម៉ូតូទាំងអស់គឺត្រូវតែពាក់មួកសុវត្ថិភាព ដើម្បីការពារសុវត្ថិភាពរបស់គេ ការពារជីវិតរបស់គេ។ ព្រោះថាពេលខ្លះគេអាចនឹងមានគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍ ប្រសិនបើយើងមិនពាក់មួកសុវត្ថិភាពនោះទេ គឺអាចនឹងមានគ្រោះថ្នាក់ដល់ក្បាល ដែលធ្វើឲ្យយើងបែកក្បាល ឬក៏មានគ្រោះថ្នាក់ដល់បាត់បង់ជីវិត ដោយសារការប៉ះទង្គិចក្បាល។ ម្យ៉ាងវិញទៀត ប្រសិនបើយើងមិនពាក់មួកសុវត្ថិភាព នោះប៉ូលិសនឹងពិន័យយើងជាក់ជាពុំខាន ព្រោះវាផ្ទុយទៅនឹងច្បាប់។ ដូច្នេះ ដើម្បីរក្សាសុវត្ថិភាព និងដើម្បីគោរពច្បាប់ នៅពេលដែលយើងជិះម៉ូតូ យើងត្រូវពាក់មួកសុវត្ថិភាពទាំងអស់គ្នា។ យើងឃើញថាក្មេងប្រុសម្នាក់នោះ គាត់ក៏បានស្ពាយកាតាបផងដែរ។ អញ្ចឹងនៅខាងក្រោយខ្នងរបស់គាត់គឺមានកាតាបធំមួយ។ បាទ គាត់កំពុងតែស្ពាយកាតាប ដែលកាតាបនោះគឺជាសម្ភារៈសម្រាប់ដាក់សៀវភៅ ឬក៏ប៊ិច ឬក៏សម្ភារៈសិក្សាផ្សេងៗ។ អញ្ចឹងរាល់សៀវភៅ ប៊ិច ឬក៏សម្ភារៈសិក្សាផ្សេងៗ យើងត្រូវដាក់ក្នុងកាតាប បាទ។ ម៉ូតូរបស់ក្មេងប្រុសនេះគឺមានពណ៌បៃតង ហើយគាត់ដាក់កញ្ចក់ផងដែរ។ អញ្ចឹងកញ្ចក់សម្រាប់មើលក្រោយមួយ ហ្នឹងម៉ូតូគាត់ពណ៌បៃតង គាត់កំពុងតែជិះម៉ូតូទៅសាលា។

Hospital (Sakanan) — 05


បន្ទាប់មកទៀតរូបភាពទី ៥ រូបភាពទី ៥ បន្ទាប់ពីរត់មកមើលជនរងគ្រោះហើយ នារីម្នាក់នោះ គាត់ក៏សម្រេចចិត្តតេទៅកាន់ឡានពេទ្យ អញ្ចឹងពេលខ្លះ នៅពេលដែលមានគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍ អ្នកដែលនៅជិតខាង ឬអ្នកដែលនៅកន្លែងកើតហេតុ គាត់រត់មកមើលជនរងគ្រោះថាតើជនរងគ្រោះរបួសធ្ងន់ឬទេ អញ្ចឹងពេលខ្លះប្រសិនបើរបួសគាត់គ្រាន់តែរបួសស្រាល បានន័យថារបួសស្រាលគឺគាត់របួសអត់ធ្ងន់ធ្ងរទេ គឺរបួសគាត់ត្រឹមតែរលាត់ដៃ រលាត់ជើង ឬក៏រលាត់ស្បែកតែប៉ុណ្ណោះ អញ្ចឹងគាត់អាចលាបថ្នាំ ឬក៏យកថ្នាំទៅលេបគឺអាចជាសះស្បើយ ដូច្នេះគាត់អត់ចាំបាច់ទៅពេទ្យទេ ដោយសារតែគាត់មានរបួសស្រាល ក៏ប៉ុន្តែអ្នកខ្លះទៀត គាត់ នៅពេលដែលគាត់គ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍គឺគាត់របួសធ្ងន់ ដូចជាដោយសារតែគាត់ជិះលឿន ឬក៏ដោយសារតែគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍នោះគឺធ្ងន់ធ្ងរ ដូច្នេះអ្នកខ្លះគាត់អាចបាក់ដៃ បាក់ជើង អ្នកខ្លះគាត់អាចបែកក្បាល ឬក៏អ្នកខ្លះគាត់អាចសន្លប់ អញ្ចឹងនៅពេលដែលមានរបួសធ្ងន់ធ្ងរ អ្នកដែលនៅកន្លែងកើតហេតុ ឬក៏អ្នកដែលនៅក្បែរៗនោះ គាត់តែងតែតេទៅហៅឡានពេទ្យឲ្យមកជួយសង្គ្រោះ ព្រោះថាប្រសិនបើអត់ហៅឡានពេទ្យទេ គាត់អាចនឹងមានគ្រោះថ្នាក់ដល់ជីវិតបាន អញ្ចឹងប្រសិនបើគាត់មានរបួសស្រាល គឺយើងអត់ចាំបាច់ហៅឡានពេទ្យទេ គឺយើងគ្រាន់តែអាចទៅពេទ្យដោយខ្លួនឯង ឬក៏ទៅគ្លីនិកដែលនៅជិតៗនោះ ដើម្បីទិញថ្នាំ ឬក៏ដើម្បីលាងរបួសជាការស្រេច ដោយយើងអត់ចាំបាច់ទៅពេទ្យទេ ក៏ប៉ុន្តែប្រសិនបើខ្លាំង គឺយើងត្រូវទៅពេទ្យ ដែលមានឡានពេទ្យមកជំនួយ ដែលជាក់ស្ដែងនៅក្នុងរូបភាពនេះ គឺបុរសម្នាក់នោះ គាត់មានគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍ដែលមានរបួសធ្ងន់ ដូច្នេះអ្នកដែលនៅក្បែរនោះ ដែលជានារីម្នាក់ដែលពាក់អាវសដៃខ្លី និងមានពាក់វ៉ែនតានោះ គាត់បានសម្រេចចិត្តតេហៅឡានពេទ្យ ដើម្បីមកជួយសង្គ្រោះគាត់ឲ្យផុតពីគ្រោះថ្នាក់ដល់ជីវិត។

Hospital (Sakanan) — 09


បន្ទាប់មកទៀតរូបភាពទី ៩ នៅក្នុងរូបភាពទី ៩ យើងឃើញថា បន្តិចក្រោយមកឡានពេទ្យក៏បានមកដល់មន្ទីរពេទ្យ អញ្ចឹងបន្ទាប់ពីឡានពេទ្យគាត់បានទៅជួយសង្គ្រោះ និងបានទៅយកអ្នកជំងឺពីកន្លែងកើតហេតុ ឬក៏កន្លែងគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍ហើយ អញ្ចឹងឡានពេទ្យគាត់បើកត្រលប់មកពេទ្យវិញ ដោយសារតែនៅមន្ទីរពេទ្យគឺមានច្រកពីរ បានន័យថានៅពេលដែលអ្នកមានជំងឺធ្ងន់ធ្ងរ ឬក៏អ្នកដែលត្រូវសង្គ្រោះបន្ទាន់ គេឲ្យ[ច្រក]ចូលច្រកផ្សេង គឺច្រកសង្គ្រោះបន្ទាន់ ចំណែកឯអ្នកជំងឺធម្មតា គឺចូលទៅក្នុងច្រកអ្នកជំងឺធម្មតា ព្រោះថាអ្នកដែលឈឺធ្ងន់ធ្ងរ គឺត្រូវសង្គ្រោះបន្ទាន់ ដោយសារតែមានការប្រញាប់ ដូច្នេះមានការប្រញាប់ជាងអ្នកជំងឺធម្មតា ប្រសិនបើគាត់ចូលច្រកជំងឺធម្មតា គឺអាចធ្វើឲ្យគាត់មានការព្យាបាលយឺតយ៉ាវ ដូច្នេះអាចធ្វើឲ្យគាត់មានគ្រោះថ្នាក់ធ្ងន់ធ្ងរ ឬក៏អាចគ្រោះថ្នាក់ដល់ជីវិត អញ្ចឹងប្រសិនបើគាត់ធ្ងន់ធ្ងរ គឺគេចូលច្រកអ្នកជំងឺធ្ងន់ធ្ងរដែលចូលទៅច្រកសង្គ្រោះបន្ទាន់ ដើម្បីឲ្យក្រុមគ្រូពេទ្យធ្វើការជួយសង្គ្រោះពួកគាត់បានទាន់ពេលវេលា ចំណែកឯអ្នកដែលមានជំងឺធម្មតា ឬក៏ជំងឺស្រាល គឺយើងអត់ចាំបាច់ចូលទៅក្នុងច្រកអ្នកជំងឺសង្គ្រោះបន្ទាន់ទេ គឺយើងចូលច្រកធម្មតា ហើយយើងអាចចាប់លេខ ឬក៏ធ្វើទៅតាមនីតិវិធីរបស់ពេទ្យ ដើម្បីព្យាបាលជំងឺធម្មតារបស់យើង ប៉ុន្តែប្រសិនបើអ្នកមានជំងឺធ្ងន់ធ្ងរ គឺគេចូលទៅច្រកអ្នកជំងឺសង្គ្រោះបន្ទាន់ អញ្ចឹងបុរសម្នាក់នេះ គាត់ប្រហែលជាធ្ងន់ធ្ងរដោយសារតែគាត់គ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍ខ្លាំង ដូច្នេះឡានពេទ្យក៏បានដឹកជញ្ជូនគាត់ចូលទៅក្នុងកន្លែងអ្នកជំងឺដែលត្រូវសង្គ្រោះបន្ទាន់ អញ្ចឹងឡានពេទ្យបានឈប់ទៅនឹងខ្លោងទ្វារ ឈប់ខាងមុខខ្លោងទ្វារមន្ទីរពេទ្យ ដើម្បីដាក់អ្នកជំងឺចុះ ដោយយើងឃើញនៅទីនេះ គឺមានខ្លោងទ្វារចំនួនពីរ ហើយទ្វារគឺជាទ្វារកញ្ចក់ ដែលយើងឃើញនៅសងខាងផ្លូវគឺមានសញ្ញាបូក អញ្ចឹងសញ្ញាបូកគឺជាសញ្ញាពេទ្យ បានន័យថានៅពេលដែលយើងទៅពេទ្យ យើងតែងតែឃើញមានសញ្ញាបូកមួយ ព្រោះសញ្ញាបូកនេះ គឺតំណាងឲ្យសញ្ញាពេទ្យ អញ្ចឹងបុរសម្នាក់នោះត្រូវបានដឹកជញ្ជូនតាមរយៈឡានពេទ្យ មកដល់មន្ទីរពេទ្យ ដើម្បីសង្គ្រោះបន្ទាន់។

Rainy Season (Sakanan) — 02


បន្ទាប់មកទៀតរូបភាពទី ២ នៅក្នុងរូបភាពទី ២ យើងឃើញថា បន្ទាប់ពីមានពពកពណ៌ខ្មៅគ្របនៅលើ ដណ្ដប់នៅលើទីក្រុងបានមួយសន្ទុះ យើងឃើញភ្លៀងក៏ចាប់ផ្ដើមបង្អុរ អញ្ចឹងមេឃភ្លៀងក៏ចាប់ផ្ដើមធ្លាក់ ឬក៏យើងហៅថាមេឃធ្លាក់ភ្លៀង អញ្ចឹងយើងអាចហៅបានពីរ យើងហៅថាមេឃបង្អុរភ្លៀង ឬក៏មេឃធ្លាក់ភ្លៀង។ ដោយយើងឃើញនៅក្នុងរូបភាពនេះ គឺមេឃ ទឹកភ្លៀងកំពុងតែស្រក់ចេញពីពពក អញ្ចឹងបានន័យថាភ្លៀងស្រក់ចេញពីពពកខ្មៅ ដោយពពកខ្មៅ គឺជាពពកដែលបណ្ដុំទៅដោយទឹក បានន័យថាចំហាយទឹកគឺ[ពូត] ពូនគ្នានៅក្នុងពពកពណ៌ខ្មៅ ហើយនៅពេលដែលពពកពណ៌ខ្មៅនោះ ផ្ដុំនូវចំហាយទឹកច្រើនពេក អញ្ចឹងទឹកទាំងអស់នោះនឹងធ្ងន់ ហើយធ្លាក់ចុះមកក្រោម ដោយយើងហៅថាភ្លៀង។ អញ្ចឹងជាទូទៅនៅពេលដែលយើងឃើញពពកខ្មៅ គឺនឹងមានភ្លៀងធ្លាក់ ដូច្នេះយើងអត់ត្រូវរត់លេងនៅខាងក្រៅនោះទេ នៅពេលដែលយើងឃើញពពកខ្មៅ គឺយើងត្រូវចូលក្នុងផ្ទះ ហើយសាខោអាវទុកឲ្យអស់ ព្រោះថា ប្រសិនបើមេឃភ្លៀង អាចធ្វើឲ្យយើងសើម ឬក៏អាចធ្វើឲ្យយើងឈឺបាន។ អញ្ចឹងជាក់ស្ដែងនៅក្នុងរូបភាពទី ២ នេះ យើងឃើញពពកខ្មៅកំពុងតែបង្អុរភ្លៀងមកលើទីក្រុង ហើយមានលាយឡំនឹងរន្ទះផងដែរ។ ដែលយើងឃើញរន្ទះគឺជា ភ្លើង ភ្លើងដែលបាញ់ចេញពីពពក អញ្ចឹងនៅពេលដែលភ្លើងនោះប៉ះទៅនឹងអ្វីមួយ វាអាចធ្វើឲ្យវត្ថុនោះ ឬក៏អាចធ្វើឲ្យផ្ទះឆេះបាន។ ប្រសិនបើរន្ទះបាញ់ចំដើមឈើ គឺអាចធ្វើឲ្យដើមឈើឆេះ ហើយប្រសិនបើរន្ទះបានបាញ់ចំផ្ទះ អាចធ្វើឲ្យផ្ទះនោះឆេះ ឬខូចខាត តែប្រសិនបើវាបាញ់ចំមនុស្សវិញ វាអាចធ្វើឲ្យយើងមានគ្រោះថ្នាក់ដល់ជីវិត ឬក៏វាអាចធ្វើឲ្យយើងស្លាប់បាន។ ដូច្នេះ យើងអត់ត្រូវប្រើប្រាស់ទូរទស្សន៍ ឬអត់មើលទូរទស្សន៍ ឬក៏អត់ត្រូវប្រើប្រាស់ទូរស័ព្ទទេ នៅពេលមេឃភ្លៀង ព្រោះវាអាចធ្វើឲ្យមានរន្ទះកើតឡើងបាន។ អញ្ចឹងប្រសិនបើមានរន្ទះបាញ់ចំមនុស្ស វាអាចធ្វើឲ្យយើងស្លាប់បាន។

Hospital (Sakanan) — 12


បន្ទាប់មកទៀតរូបភាពទី ១២ រូបភាពទី ១២ បុរសម្នាក់នោះ គាត់ក៏បានបើកភ្នែកនៅពេលដែលក្រុមគ្រូពេទ្យគាត់បានព្យួរសេរ៉ូមហើយ អញ្ចឹងនៅក្នុងរូបភាពនេះយើងឃើញគាត់កំពុងតែគេងនៅលើគ្រែពេទ្យ ដោយគ្រែនោះគឺយើងអាចបត់បាន អញ្ចឹងយើងឃើញនៅជើង នៅផ្នែកខាងក្រោម គឺយើងឃើញត្រង់ធម្មតា ប៉ុន្តែផ្នែកខាងលើចាប់ពីចង្កេះដល់ក្បាល គឺយើងឃើញខ្ពស់ជាងខាងក្រោមបន្តិច គឺដើម្បីឲ្យគាត់ងាយស្រួលគេង អញ្ចឹងគេធ្វើបែបនេះដើម្បីឲ្យគាត់ងាយស្រួលគេង ហើយយើងឃើញគាត់ឈឺជើងរបស់គាត់យ៉ាងខ្លាំង ដោយសារតែគាត់ដួលបោកទៅនឹងថ្នល់ ហើយជើងរបស់គាត់បានប៉ះទង្គិចខ្លាំង ដូច្នេះគាត់ឈឺជើងយ៉ាងខ្លាំង ហើយនៅក្បែរគ្រែរបស់គាត់គេងយើងឃើញមានទូរទស្សន៍ចំនួនមួយ ដែលទូរទស្សន៍នោះគឺជាឧបករណ៍សម្រាប់វាស់ចង្វាក់បេះដូង អញ្ចឹងពេលខ្លះប្រសិនបើយើងធ្ងន់ធ្ងរ អ្នកជំងឺនោះធ្ងន់ធ្ងរ គឺគេត្រូវវាស់ចង្វាក់បេះដូងជានិច្ច ព្រោះដើម្បីឲ្យប្រាកដថាអ្នកជំងឺនោះ គាត់ ចង្វាក់បេះដូងរបស់គាត់នៅដើរ ដូច្នេះគាត់អាចនៅមានជីវិតរស់នៅ ក៏ប៉ុន្តែពេលខ្លះប្រសិនបើចង្វាក់បេះដូងលែងដើរ ទូរទស្សន៍នោះក៏លែងលោតអំពីចង្វាក់បេះដូង អញ្ចឹងបានន័យថាអ្នកជំងឺអាចបាត់បង់ជីវិត ឬក៏អាចស្លាប់បាន។ ដូច្នេះហើយនៅពេលដែលសង្គ្រោះបន្ទាន់ ក្រុមគ្រូពេទ្យតែងតែវាស់ចង្វាក់បេះដូងរបស់អ្នកជំងឺជានិច្ច ដើម្បីឲ្យប្រាកដថាអ្នកជំងឺគឺនៅរស់ ហើយយើងឃើញនៅក្បែរជាប់គ្រែរបស់គាត់គឺជាបង្គោលមួយ បង្គោលនោះគឺសម្រាប់ព្យួរដបសេរ៉ូម បានន័យថាគាត់កំពុងតែព្យួរសេរ៉ូម ដើម្បីបំបាត់ការឈឺចាប់ អញ្ចឹងសេរ៉ូមនេះអាចជាសេរ៉ូមថ្នាំស្ពឹក ឬក៏អាចជាសេរ៉ូមថ្នាំសន្លប់ ដោយសារតែគាត់មានគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍ ដូច្នេះពេលខ្លះពេទ្យគាត់អាចធ្វើការវះកាត់ អញ្ចឹងដើម្បីកុំឲ្យមានការឈឺចាប់នៅពេលការវះកាត់ គេអាចប្រើប្រាស់ថ្នាំស្ពឹក គឺថ្នាំម្យ៉ាងដែលធ្វើឲ្យយើងលែងមានអារម្មណ៍ថាឈឺ បានន័យថានៅពេលដែលយើងចាក់ថ្នាំស្ពឹកហើយ គឺកន្លែងដែលយើងចាក់ថ្នាំ គឺលែងមានអារម្មណ៍ថាឈឺ ទោះបីជាគេយកកាំបិត ឬក៏ម្ជុលមកវះ ឬក៏កាំបិតមកវះក៏ដោយ គឺយើងអត់មានអារម្មណ៍ថាឈឺដែរ។ ប៉ុន្តែប្រសិនបើធ្ងន់ធ្ងរ ឬក៏គាត់ការវះកាត់នោះធំ គឺគេត្រូវប្រើថ្នាំសន្លប់ អញ្ចឹងនៅពេលដែលយើងត្រូវថ្នាំសន្លប់ គឺយើងសន្លប់អត់ដឹងខ្លួនទេ ដូច្នេះគេអាចធ្វើការវះកាត់បានដោយយើងអត់សូវឈឺ ដោយយើងអត់ដឹងខ្លួនថាឈឺនោះទេ។

Doing The Dishes (Sakanan) — 16


បន្ទាប់មកទៀតរូបភាពទី ១៦ នៅក្នុងរូបភាពទី ១៦ យើងឃើញថា ក្មេងប្រុសម្នាក់នោះ បន្ទាប់ពីគាត់យកចានដែលលាងរួចទៅឲ្យស្ត្រីដែលជាអ្នកលក់មីនោះរួចរាល់ហើយ គាត់ក៏បានមកអង្គុយដើម្បីលាងចានដទៃទៀត អញ្ចឹងគាត់បានលាងចានផ្សេងៗទៀតដែលប្រឡាក់ ព្រោះថាមីនោះគឺអត់ទាន់ឈប់លក់ទេ គឺគាត់នៅតែលក់បន្ត ហើយអតិថិជនរបស់គាត់នៅតែបន្តចូលដដែល ដូច្នេះគាត់នៅតែបន្តលាងចានដែលប្រឡាក់ អញ្ចឹងគាត់ដើរប្រមូលពីតុណាដែលអតិថិជនញ៉ាំរួចរាល់ គាត់ដើរប្រមូលចានពីលើតុនោះ ហើយមកលាងបន្តទៀត ដែលនៅក្នុងរូបភាពនេះ យើងឃើញថា គាត់កំពុងតែអង្គុយ ហើយកៀបចានរបស់គាត់ដែលប្រឡាក់ទៅនឹងជង្គង់ដើម្បីលាង ក៏ប៉ុន្តែគាត់បានគិតទៅដល់ម៉ាស៊ីនលាងចានមួយ អញ្ចឹងគាត់គិតថាការលាងចានដោយដៃគឺវាហត់ និងប្រើកម្លាំងបន្តិច ហើយពេលខ្លះគឺយើងលាងអត់បានស្អាតនោះទេ ដូច្នេះហើយគាត់ក៏បានគិតទៅដល់ម៉ាស៊ីនលាងចាន គាត់គិតថាប្រសិនបើមានម៉ាស៊ីនលាងចានគឺងាយស្រួល គឺយើងគ្រាន់តែដាក់ចានចូលទៅក្នុងម៉ាស៊ីន នោះម៉ាស៊ីននឹងលាងសម្អាតចានរបស់គាត់បានយ៉ាងស្អាតតែម្ដង ដែលគាត់ពុំចាំបាច់ត្រូវប្រើកម្លាំងដើម្បីដុសចានរបស់គាត់ចុះឡើងៗ ហើយនិងជម្រះពីរ បីទឹកនោះទេ ព្រោះវាធ្វើឲ្យគាត់អស់កម្លាំងនិងហត់ អញ្ចឹងដោយសារតែគាត់ជាក្មេង អញ្ចឹងគាត់អត់សូវមានកម្លាំងច្រើន ដូច្នេះគាត់តែងតែគិតទៅដល់ម៉ាស៊ីន ដើម្បីឲ្យមានបង្កភាពងាយស្រួលដល់គាត់ក្នុងការធ្វើការ។ ម្យ៉ាងវិញទៀត ជាទូទៅនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា គឺយើងអត់ឲ្យប្រើប្រាស់ក្មេង ដើម្បីធ្វើការធ្ងន់ធ្ងរនោះទេ អញ្ចឹងប្រសិនបើមានការប្រើប្រាស់កម្លាំងពលកម្មក្មេងគឺជារឿងខុសច្បាប់ ដូច្នេះយើងអត់ប្រើប្រាស់ក្មេងដើម្បីធ្វើការងារធ្ងន់ធ្ងរនោះទេ។ ប៉ុន្តែនៅក្នុងរូបភាពនេះ គឺគាត់គ្រាន់តែមកលាងចាន ដូច្នេះវាមិនមែនជាការងារធ្ងន់ធ្ងរនោះទេ អញ្ចឹងក្មេងប្រុសម្នាក់នេះ គាត់មកលាងចាននៅពេលទំនេរ ឬក៏ពេលល្ងាច បញ្ចប់ពីការសិក្សា បន្ទាប់ពីការសិក្សារបស់គាត់ គាត់គ្រាន់តែមករកលុយ ឬក៏គាត់គ្រាន់តែមករកលុយដើម្បីចិញ្ចឹមជីវិត ដោយការលាងចានតាមរទេះគុយទាវតែប៉ុណ្ណោះ អញ្ចឹងការងារនេះមិន[មាន] មិនមែនជាការងារដែលខុសច្បាប់នោះទេ ហើយគាត់គឺជាក្មេងម្នាក់ដែលល្អ ដែលគាត់ចេះរកលុយដោយខ្លួនឯង ដោយគាត់មិនយកពេលវេលាទៅដើរលេងផ្ដេសផ្ដាសជាមួយនឹងមិត្តភក្តិ តែគាត់យកពេលវេលាទំនេររបស់គាត់ ដើម្បីមករកលុយផ្គត់ផ្គង់គ្រួសាររបស់គាត់ ក៏ដូចជាផ្គត់ផ្គង់ការសិក្សារបស់គាត់ផងដែរ។

Boats (Sakanan) — 08


បន្ទាប់មកទៀតរូបភាពទី ៨ នៅក្នុងរូបភាពទី ៨ យើងឃើញថា បន្ទាប់ពីអ្នកដំណើរឡើងពេញទូកហើយ ទូកនោះក៏ចាប់ផ្ដើមចេញដំណើរ អញ្ចឹងទូកនេះគឺជាទូកកម្សាន្ត ប្រហែលជាទូកកម្សាន្ត ឬក៏ជិះកម្សាន្តតាមដងទន្លេ ដូច្នេះហើយយើងឃើញទូកនេះវែង ហើយវែង ហើយមានមនុស្សជាច្រើន កំពុងតែអង្គុយនៅលើទូក ដែលមានក្មេងចាស់ស្រីប្រុសជាច្រើន ហើយយើងឃើញទូកគឺមានដំបូល និងមានពីរជាន់ បានន័យថាដំបូលគឺមានពីរជាន់ ដែលដំបូលទីមួយគឺទាប ហើយដំបូលខាងក្រោយគឺខ្ពស់ ដែលនៅលើដំបូលទាំងពីរគឺមានដោតទង់ជាតិ អញ្ចឹងជាទូទៅទូកនីមួយៗតែងតែមានទង់ជាតិ ដើម្បីសម្គាល់ថាតើទូកនេះជាទូករបស់ប្រទេសមួយណា ព្រោះពេលខ្លះការដឹកជញ្ជូនអីវ៉ាន់តាមទូក ក៏អាចធ្វើដំណើរតាមផ្លូវទឹកផងដែរ អញ្ចឹងយើងត្រូវដោតទង់ជាតិ ដើម្បីឲ្យដឹងថា ទូកនោះមកពីប្រទេសមួយណា ហើយទូកកម្សាន្តដែលជិះតាមដងទន្លេ ក៏យើងត្រូវដោតទង់ជាតិផងដែរដើម្បីសម្គាល់ ជាក់ស្ដែងនៅក្នុងរូបភាពនេះគឺទូកជិះកម្សាន្តមួយនេះ គឺគាត់ដោតទង់ជាតិពីរទៅលើទូករបស់គាត់ ដើម្បីសម្គាល់ថា ទូកនេះជាទូករបស់ប្រទេសណា ដោយសារតែធ្វើដំណើរតាមផ្លូវទឹកគឺជួបនឹងរលក ជាទូទៅគឺទឹកគឺតែងតែមានរលក មិនថាទឹកទន្លេ ឬក៏ទឹកសមុទ្រនោះទេ គ្រាន់តែថាទឹកទន្លេគឺរលកតូចជាងទឹកសមុទ្រតែប៉ុណ្ណោះ អញ្ចឹងនៅពេលដែលទូកធ្វើដំណើរកាត់រលកវាតែងតែឃ្លោង អញ្ចឹងពាក្យថាឃ្លោង បានន័យថាវាផ្អៀងម្ដងទៅឆ្វេង ម្ដងទៅស្ដាំ ម្ដងឡើងលើ ម្ដងចុះក្រោម ទៅតាមចង្វាក់នៃទឹករលក ដូច្នេះធ្វើឲ្យទូកអត់នឹងនោះទេ អញ្ចឹងអ្នកដែលជិះនៅលើទូកក៏អត់នឹងដែរ គឺឃ្លោងទៅតាមទឹករលក ម្ដងផ្អៀងទៅឆ្វេង ម្ដងផ្អៀងទៅស្ដាំ ម្ដងបះឡើងលើ ម្ដងមុជចុះក្រោម គឺទឹករលកធ្វើឲ្យទូកមិនមានលំនឹង បាត់បង់លំនឹង អញ្ចឹងទឹករលកធ្វើឲ្យទូកបាត់បង់លំនឹង ដូច្នេះអ្នកជិះនៅក្នុងទូក គឺត្រូវតែប្រុងប្រយ័ត្នជានិច្ច ហើយត្រូវតោងឲ្យជាប់ ជាពិសេសក្មេងៗគឺយើងអត់ត្រូវប្រលែងឲ្យវារត់ផ្ដេសផ្ដាសទេ ប្រសិនបើក្មេងរត់នៅលើទូក អាចនឹងមានគ្រោះថ្នាក់ ដោយសារតែទឹករលកឃ្លោងទូក ធ្វើឲ្យវាដួល ឬក៏ពេលខ្លះ នៅពេលដែលទឹករលកខ្លាំង ធ្វើឲ្យឃ្លោងទូកខ្លាំង អញ្ចឹងក្មេងអាចធ្លាក់ពីលើទូកបាន ដូច្នេះប្រសិនបើក្មេងធ្លាក់ពីលើទូក ប្រសិនបើក្មេងនោះអត់ចេះហែលទឹកទេ គឺវាអាចលង់ស្លាប់បាន ដូច្នេះវាអាចមានគ្រោះថ្នាក់ដល់ជីវិត អញ្ចឹងយើងត្រូវប្រុងប្រយ័ត្នជានិច្ចនៅពេលដែលយើងជិះទូក ហើយយើងអត់ចេះហែលទឹក ប្រសិនបើយើងអត់ចេះហែលទឹក គឺមានគ្រោះថ្នាក់ខ្លាំងណាស់ នៅពេលដែលលិចទូក។

Rainy Season (Sakanan) — 13


បន្ទាប់មកទៀតរូបភាពទី ១៣ នៅក្នុងរូបភាពទី ១៣ យើងឃើញមានមូសមួយ អញ្ចឹងសត្វមូសគឺជាសត្វមួយ ដែលជាសត្វល្អិតមួយ ដែលមានគ្រោះថ្នាក់ ដោយវាអាចចម្លងជំងឺផ្សេងៗមកដល់មនុស្សបាន ដូចជាមូសយើងឃើញមានពីរប្រភេទ គឺជាមូសខ្លា និងមូសដែកគោល។ អញ្ចឹងមូស ភាគច្រើនដែលមកខាំមនុស្ស គឺជាមូសញី។ អញ្ចឹងមូសខ្លាញី ឬក៏មូសដែកគោលញី ដោយមូសឈ្មោលគឺវាអត់ខាំមនុស្សទេ មូសឈ្មោលគឺវាបឺតលំអងផ្កា ក៏ប៉ុន្តែមូសញី គឺវាខាំមនុស្សបឺតយកឈាម។ អញ្ចឹងជាទូទៅមូសគឺតែងតែបង្កឲ្យមានជំងឺផ្សេងៗ ដូចជាជំងឺគ្រុនឈាម និងជំងឺគ្រុនចាញ់ជាដើម ដោយមូសខ្លា គឺបង្កឲ្យមានជំងឺគ្រុនឈាម ដែលមូសដែកគោល គឺមាន បង្កឲ្យមានជំងឺគ្រុនចាញ់។ អញ្ចឹងនៅក្នុងរូបភាពទី ១៣ យើងឃើញមានមូសមួយ ដែលមូសនោះគឺយើងឃើញមានជើងវាវែងៗ ជើងវែងៗចំនួនបួន ចំនួនប្រាំបី អញ្ចឹងជើងមូសគឺមានចំនួនប្រាំបី ហើយវែងៗ ហើយនៅលើខ្នងរបស់វាគឺមានស្លាបពីរ អញ្ចឹងវាមានស្លាបចំនួនពីរនៅលើខ្នងសម្រាប់ហោះហើរ ហើយមាត់របស់វាគឺមានចំពុះមួយ ចំពុះ ឬក៏ម្ជុលមួយសម្រាប់បឺតឈាមមនុស្ស នៅពេលដែលវាខាំ។ អញ្ចឹងមូសគឺមានខ្លួនបង្កង់ៗ ហើយមូសខ្លា គឺវាតែងតែខាំមនុស្សនៅពេលថ្ងៃ។ អញ្ចឹងពេលថ្ងៃ ប្រសិនបើយើងគេង នៅកន្លែងណាដែលអត់មានពន្លឺចេញចូលគ្រប់គ្រាន់ នោះមូសនឹងខាំយើងបាន ដោយនៅពេលដែលយើងគេងនៅកន្លែងអត់មានពន្លឺ ហើយយើងអត់បានពាក់អាវដៃវែង ខោជើងវែងនោះទេ អញ្ចឹងមូសខ្លាអាចខាំយើង ហើយអាចចម្លងជំងឺគ្រុនឈាមបាន។ អញ្ចឹងជំងឺគ្រុនឈាម នៅពេលដែលយើងព្យាបាលអត់ទាន់ វាអាចធ្វើឲ្យយើងមានគ្រោះថ្នាក់ដល់ជីវិត ដែលយើងអាចស្លាប់បាន ដោយសារតែយើងអត់បានព្យាបាលអត់ទាន់ពេលវេលា។ អញ្ចឹងនៅពេលថ្ងៃយើងត្រូវពាក់អាវដៃវែង ខោជើងវែង ហើយត្រូវនៅកន្លែងដែលមានបន្លឺចេញចូលគ្រប់គ្រាន់ ព្រោះប្រសិនបើអត់មានពន្លឺទេ មូសខ្លាអាចខាំយើងបាន។ ហើយមូសខ្លា គឺភាគច្រើនគឺខាំតែពេលថ្ងៃតែប៉ុណ្ណោះ ចំណែកឯពេលយប់ គឺមានមូសដែកគោល អញ្ចឹងមូសដែកគោលចូលចិត្តខាំមនុស្សនៅពេលយប់។ ហើយនៅពេលដែលមូសដែកគោលខាំ គឺយើងអាចឆ្លងជំងឺគ្រុនចាញ់បាន។ អញ្ចឹងគ្រុនចាញ់វាអាចធ្វើឲ្យយើងរងា និងក្ដៅខ្លួន ហើយអាចធ្វើឲ្យយើងស្លាប់បាន ប្រសិនបើយើងព្យាបាលអត់ទាន់ពេលវេលានោះទេ។ អញ្ចឹងជាទូទៅ ទាំងពេលថ្ងៃនិងពេលយប់ យើងត្រូវប្រុងប្រយ័ត្ននៅក្នុងខែវស្សា ព្រោះខែវស្សា គឺជាខែដែលមានទឹកដក់ច្រើន អញ្ចឹងនៅពេលដែលមានទឹកដក់ មូសអាចពងនៅក្នុងទឹកដក់នោះ ដែលទៅជាដង្កូវទឹក អញ្ចឹងនៅពេលដែលដង្កូវទឹកនៅក្នុងទឹកបានមួយសប្តាហ៍ ឬក៏រយៈពេល ៧ ថ្ងៃ នោះដង្កូវទឹកនឹងញាស់ទៅជាមូស ដូច្នេះមូសអាចនឹងខាំយើងបានគ្រប់ពេល។ ដូច្នេះនៅក្នុងរដូវវស្សា យើងត្រូវតែប្រុងប្រយ័ត្ន យើងត្រូវពាក់អាវវែង អាវដៃវែង ខោជើងវែង ហើយនៅកន្លែងដែលមានពន្លឺគ្រប់គ្រាន់ ដើម្បីចៀសវាងកុំឲ្យមូសខាំ។