Khmer	Pronunciation	English/Notes	#occ
បាយ	baay	1. cooked rice 2. food, meal	331/66

Link to overview page
Link to dictionary

Expressing thirst — Additional dialogue

ម្ដាយ៖ ម៉ោញ៉ាំបាយ កូន!
កូន៖ ដូចអត់ឃ្លានអេ៎ម៉ាក់។ ស្រេកតែទឹក។
ម្ដាយ៖ ញ៉ាំតិចទៅ។ មានសម្លដែរតាស។
កូន៖ ផឹកតែទឹក ឆ្អែតបាត់ហើយម៉ាក់។ ចាំតិចទៀតចាំញ៉ាំ គ្របទុកសិនទៅ។

Expressing sleepiness — Cultural note

ក្រោយពេលញ៉ាំបាយថ្ងៃត្រង់រួច មនុស្សមួយចំនួនមានអារម្មណ៍ងងុយគេង ដែលគេហៅថា ពុលបាយ។ ការគេងរយៈពេលខ្លីនៅពេលថ្ងៃហៅថា គេងថ្ងៃ។ អ្នកខ្លះប្រើពាក្យថា សម្ងំ សំដៅលើការគេងមិនឲ្យលក់ខ្លាំងពេក គឺគ្រាន់តែទម្រេតខ្លួននិងបិទភ្នែកដើម្បីសម្រាក ប៉ុន្តែនៅដឹងខ្លួន។

Talking about the taste of food 1 — Dialogue 2

នៅភោជនីយដ្ឋាន
ពិសី៖ វិបុលឯងឧស្សាហ៍មកហាងហ្នឹងមែន?
វិបុល៖ ហ្នឹងហើយ ខ្ញុំចូលចិត្តមកញ៉ាំគុយទាវនៅហ្នឹង។ ហាងហ្នឹងធ្វើឆ្ងាញ់អា៎ណា ហើយមានអនាម័យទៀត។
ពិសី៖ មានគុយទាវ ហើយមានអីទៀតដែលឆ្ងាញ់?
វិបុល៖ បាយឆាក៏ឆ្ងាញ់ដែរ។ សាកមីឆាក៏បាន។

Asking for repetition — Additional dialogue

ចៅ៖ យាយ ពិសាបាយហើយនៅ?
យាយ៖ ថាម៉េចចៅ? យាយស្ដាប់មិនទាន់ទេ។ និយាយយឺតៗ។
ចៅ៖ ខ្ញុំសួរថា យាយពិសាបាយហើយនៅ។
យាយ៖ អូ យាយហូបហើយៗ។
ចៅ៖ បានម្ហូបអីយាយ?
យាយ៖ ហា? ស្ដាប់អត់ឮទេ។ និយាយឮៗតិចមើល។

Refusing direction — Additional dialogue

ម្ដាយ៖ កូន កូនឯងទៅផ្សារទិញបាយ ១០០០ ម៉ោ។
កូន៖ ទិញធ្វើអីម៉ែ? បាយនៅសល់ក្នុងឆ្នាំងតាស!
ម្ដាយ៖ ថាឲ្យទៅទិញ ទៅទិញម៉ោ។
កូន៖ ខ្ញុំទៅម៉េចបានម៉ែ? ខ្ញុំមើលទូរទស្សន៍ចប់សិន។
ម្ដាយ៖ អាឡែងតែមើលទូរទស្សន៍នៅហ្នឹងហើយ។ ប្រើមិនបានម៉ង។

Greetings and leave takings 2 — Dialogue 3

តារា៖ (កំពុងញ៉ាំបាយ) ពូសាន! ទៅណាហ្នឹងពូ? មកពិសាបាយសិនអីពូ?
សាន៖ អូ តារា! អត់អីទេ ហូបចុះ។ ពូមានការប្រញាប់បន្តិច។

ពូ៖ គិតរកទៅសិនហើយ ថ្ងៃនេះអត់បាននៅនិយាយលេងយូរទេ ត្រូវប្រញាប់ទៅផ្ទះបងប្អូនមានការបន្តិច។
តារា៖ បាទ អញ្ជើញចុះពូ សុខសប្បាយណាពូ។

Receiving/welcoming visitors and paying visits to others — Cultural notes

នៅខ្មែរ ការទៅលេងផ្ទះនរណាម្នាក់ដោយមិនប្រាប់មុនមិនមែនជាការខុសឆ្គងអ្វីនោះទេ។ ប៉ុន្តែ ដើម្បីកុំឲ្យទៅខក ឬ ពិបាកដល់ម្ចាស់ផ្ទះ គេគួរតែទូរស័ព្ទទៅសួរម្ចាស់ផ្ទះជាមុនសិន។ នៅពេលមានភ្ញៀវមកលេង ម្ចាស់ផ្ទះគួរទទួលដោយលើកទឹកឬភេសជ្ជៈផ្សេងៗមកជូនភ្ញៀវ ប្រសិនបើចំម៉ោងបាយ គួរហៅភ្ញៀវពិសាបាយជាការគួរសម។

Talking about the taste of food 2 — Additional dialogue

សុភា៖ គុយទាវគេអីក៏សាបម៉េះ?
ធីតា៖ គេចង់ឲ្យយើងថែមគ្រឿងខ្លួនឯងហើយមើលទៅ។ ណេះ! គ្រឿង។ ថែមអីខ្លះអត់?
សុភា៖ ថែមអំបិល ថែមស្ករតិចសិន។ ម្ហូបរបស់ធីតាឯង អត់អីអេអ៎?
ធីតា៖ បាយឆាខ្ញុំមែន? មិនបាច់និយាយទេ ដូចញ៉ាំអង្ករអីចឹង។ រឹងកំព្រឹស។
សុភា៖ ហាងហ្នឹង ម៉ោតែម្ដងឈប់ម៉ោម៉ង។
ធីតា៖ មែនហ្នឹង។

Expressing warmth — Additional dialogue

ម្ដាយ៖ ម្ហូបឆ្អិនហើយកូន ម៉ោ ម៉ោញ៉ាំបាយ។ ម្ហូបនៅក្ដៅ ប្រយ័ត្នរលាកមាត់។
កូន៖ បើកកង្ហារឲ្យត្រជាក់តិចសិន ចាំញ៉ាំ។ សម្លម្សិលមិញ ក្រែងនៅសល់តាសអីម៉ាក់?
ម្ដាយ៖ នៅសល់តាស។ ចាំម៉ាក់យកទៅកម្ដៅឲ្យក្ដៅតិចសិន។ ម្ហូបនេះត្រជាក់តិច ញ៉ាំទៅណា ក្ដៅៗបានឆ្ងាញ់។
កូន៖ មិនបាច់កម្ដៅឲ្យក្ដៅពេកទេម៉ាក់ ក្ដៅល្មមបានហើយ។

Expressing joy at someone’s success — Dialogue 1

តើអ្នកបង្ហាញសេចក្តីរីករាយចំពោះជោគជ័យរបស់អ្នកដទៃដោយរបៀបណា?
រូបភាពទី ១
វុទ្ធី៖ ម៉ាក់! ខ្ញុំប្រឡងគណិតបានពិន្ទុ ១០០។ មានតែខ្ញុំទេបាន ១០០!
ម៉ាក់វុទ្ធី៖ អូ! ពូកែមែនទែនកូនម៉ាក់។ ឃើញកូនឯងរៀនដល់យប់ៗណាស់ ប្រយ័ត្នឈឺណា។
វុទ្ធី៖ អត់អីទេម៉ាក់។ ខ្ញុំចូលចិត្តធ្វើលំហាត់គណិតណាស់។
ម៉ាក់វុទ្ធី៖ មកញ៉ាំបាយមកកូន។ ហត់ហើយ។

Expressing concern for other people's welfare — Dialogue 1

សុទ្ធា៖ បូរ៉ា ម៉េចហ្នឹង? អត់ស្រួលខ្លួនមែន?
បូរ៉ា៖ អឹម ញ៉ាំបាយហើយស្រាប់តែចុកពោះម៉ង។
សុទ្ធា៖ ញ៉ាំអីខុសអេ៎អី?
បូរ៉ា៖ មានណា។ មិញញ៉ាំតែបាយហ្នឹង ហើយម្ហូបដូចធម្មតា។
សុទ្ធា៖ ប្រហែលបូរ៉ាឯងរលាកក្រពះហើយ។ ញ៉ាំបាយអត់ទៀងអីចឹងហើយ។
បូរ៉ា៖ មានប្រេងកូឡាអត់? សាកលាបប្រេងកូឡាសិន។
សុទ្ធា៖ លាបប្រេងកូឡាម៉េចបាត់? ទៅពេទ្យឬក៏ទៅហ្វាម៉ាស៊ីឲ្យគេផ្សំថ្នាំឲ្យតិចទៅ។

Fried Rice (Sakanan) — 00 Introduction

សួស្ដី នៅក្នុងរូបភាពនេះគឺយើងនឹងនិយាយអំពីការញ៉ាំបាយឆា។ អញ្ចឹងជាទូទៅបាយឆានៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា គឺយើងភាគច្រើនលក់នៅតាមចិញ្ចើមផ្លូវ គឺយើងអត់សូវលក់នៅក្នុងហាងធំៗទេ ក៏ប៉ុន្តែមានហាងមួយចំនួនក៏លក់បាយឆាដែរ ហើយជាទូទៅប្រជាជនកម្ពុជាចូលចិត្តញ៉ាំបាយឆាដែលនៅតាមចិញ្ចើមផ្លូវ ព្រោះវាមានតម្លៃថោក និងវាមានរសជាតិឆ្ងាញ់ អត់ចាញ់បាយឆានៅតាមហាងធំៗនោះទេ។

Inviting someone to eat together — Cultural note

នៅពេលកំពុងញ៉ាំអាហារ ហើយក្រឡេកឃើញអ្នកស្គាល់គ្នា ជនជាតិខ្មែរតែងតែបបួលអ្នកនោះ ឲ្យមកញ៉ាំដែរជាការគួរសម ដោយនិយាយថា “ញ៉ាំ ... ឈ្មោះ/បង/អូន/លោកពូ!” ឧទាហរណ៍៖
— ញ៉ាំបាយ បង!
— ញ៉ាំនំ អូន!
— ពិសាបាយ លោកពូ!
អ្នកដែលត្រូវបានគេហៅអាចបដិសេធដោយនិយាយថា “អត់អីទេ ញ៉ាំចុះ” ក៏បាន ឬក៏ទទួលយកចំណីបន្តិចបន្តួចក៏បាន។

Identifying items or people 1 — Dialogue 2

រកផ្ទះមិត្តភក្តិ
និមល៖ អាឡូ នីតា ខ្ញុំមកដល់មុខសាលាសន្ធរម៉ុកហើយ ផ្ទះនីតាឯងនៅណា?
នីតា៖ អូ និមលឯងជិះមកក្រោយសាលាម៉ោ ហើយរកមើលហាងបាយឈ្មោះពេញចិត្ត ផ្ទះខ្ញុំនៅជិតហាងហ្នុង។
និមល៖ នៅខាងណាហាង? ផ្ទះពណ៌អីគេ?
នីតា៖ នៅទល់មុខហាងហ្នឹងម៉ង។ ផ្ទះពណ៌ស មានឡានពណ៌ខ្មៅចតនៅពីមុខ។
និមល៖ អូខេ ហ្នឹងហើយ ខ្ញុំជិះទៅរកសិន។ បើរកអត់ឃើញ ចាំតេទៅម្ដងទៀត។

Receiving/welcoming visitors and paying visits to others — Additional dialogue

វណ្ណា៖ អាឡូ សុភាព! ខ្ញុំវណ្ណាអា៎។ ង៉ៃហ្នឹង សុភាពទំនេរអេ៎? ខ្ញុំចង់ទៅជួបនិយាយតិច។
សុភាព៖ ទំនេរតាស។ វណ្ណាចង់ម៉ោម៉ោងម៉ាន? ហើយមានរឿងអីអ៎?
វណ្ណា៖ ចាំជួបគ្នាចាំនិយាយ។ ម៉ោងដប់អីខ្ញុំទៅដល់។ ម៉េចដែរ?
សុភាព៖ មានអី បានតាស។ មកដល់ចុចកណ្ដឹងម៉ោណា។
...
វណ្ណា៖ អីចឹង ខ្ញុំគិតរកទៅវិញហើយណា សុភាព។ អរគុណច្រើន។
សុភាព៖ នៅញ៉ាំបាយសិនអីវណ្ណា?
វណ្ណា៖ អត់អីទេ ខ្ញុំមានណាត់បន្ទាប់ពីហ្នឹង។

Inviting someone to eat together — Dialogue

សម្រាកថ្ងៃត្រង់ នៅកន្លែងធ្វើការ
ធារី៖ កញ្ញា! ញ៉ាំបាយនៅ? មក មកញ៉ាំជាមួយគ្នា?
កញ្ញា៖ អូ ធារី! ញ៉ាំមុនចុះ។ ខ្ញុំអត់ទាន់ឃ្លានទេ។
វុទ្ធី៖ មកញ៉ាំបាយសិនមក កញ្ញា។ ហួសម៉ោងសម្រាកឥឡូវហើយ!
កញ្ញា៖ អូខេ! ខ្ញុំទៅយកបាយម្ហូបខ្ញុំមកសិនអីចឹង។
វុទ្ធី៖ ថ្ងៃអាទិត្យហ្នឹង ខ្ញុំទៅលេងផ្ទះបងតារា។ ធារីជាមួយកញ្ញាចង់ទៅលេងដែរអត់?
ធារី៖ អីចឹង? ចង់ទៅតាស! កញ្ញាទៅអត់?
កញ្ញា៖ ខ្ញុំអត់បានទៅទេ ព្រោះមានការរវល់នៅផ្ទះបន្តិច។

Alms Round (Sakanan) — 12

បន្ទាប់មកទៀតរូបភាពទី ១២ នៅក្នុងរូបភាពទី ១២ យើងឃើញថា បន្ទាប់ពីទទួលបានបាយ កញ្ចប់បាយទាំងពីរពីស្ត្រីចំណាស់ម្នាក់នោះហើយ ព្រះសង្ឃក៏បានបិទគម្របបាត្រមកវិញ។ អញ្ចឹងបន្ទាប់ពីទទួលចង្ហាន់ ជាទូទៅព្រះសង្ឃតែងតែបិទគម្របបាត្រមកវិញជាមុនសិន មុននឹងសូត្រធម៌ឲ្យពរ បានន័យថាព្រះសង្ឃបានទទួលចង្ហាន់រួចហើយ បន្ទាប់មកគាត់ថែរក្សាចង្ហាន់នោះបានយ៉ាងល្អមិនឲ្យប្រឡាក់ គឺគាត់គ្របគម្របបាត្រទៅវិញ ដើម្បីកុំឲ្យចង្ហាន់ប្រឡាក់ដី ឬក៏ប្រឡាក់ធូលីផ្សេងៗដែលហុយ។ អញ្ចឹងរូបភាពទី ១២ បន្ទាប់ពីទទួលចង្ហាន់រួច ព្រះសង្ឃនោះក៏បានបិទគម្របបាត្រមកវិញ។

Breaking A Bowl (Sakanan) — 00 Introduction

សួស្ដី នៅក្នុងរូបភាពនេះ គឺយើងនឹងនិយាយអំពីការធ្វើឲ្យបែកចានគោម អញ្ចឹងចានគឺជាសម្ភារៈមួយដែលយើងដាក់នៅផ្ទះបាយ គឺជាសម្ភារៈផ្ទះបាយមួយ ដែលយើងប្រើប្រាស់សម្រាប់ដាក់បាយ ឬក៏ដាក់ម្ហូប ឬក៏ប្រើប្រាស់សម្រាប់ធ្វើការងារនៅក្នុងផ្ទះបាយផ្សេងៗ អញ្ចឹងចានគឺមានច្រើនប្រភេទ គឺដូចជាមានចានសំប៉ែត ចានគោម ឬក៏ចានដែលធ្វើអំពីដែក ចានធ្វើអំពីជ័រជាដើម។ ហើយចានខ្លះទៀត គឺធ្វើអំពីដីឥដ្ឋ ឬក៏ពរ្សឺឡែន អញ្ចឹងចានដែលធ្វើអំពីដី ឬក៏ចានធ្វើអំពីពរ្សឺឡែន គឺងាយស្រួលនឹងបែកខ្លាំងណាស់ គឺងាយស្រួលនឹងបែក នៅពេលដែលយើងមិនប្រុងប្រយ័ត្ន។

Getting Up (Sakanan) — 16

នៅក្នុងរូបភាពទី ១៦ នៅក្នុងរូបភាពទី ១៦ ដោយសារតែគាត់ពុំមានពេលច្រើនក្នុងការញ៉ាំបាយ នៅកន្លែងហាងគេនោះទេ ដូច្នេះគាត់ក៏បានយួរប្រអប់បាយនោះមកកន្លែងធ្វើការរបស់គាត់ ដោយគាត់បានយួរប្រអប់បាយនៅក្នុងថង់មួយ បាទ ដៃម្ខាងរបស់គាត់គឺស្ពាយកាបូប ដៃម្ខាងទៀតរបស់គាត់គឺយួរថង់បាយ។ អញ្ចឹងគាត់យួរថង់បាយ ឬក៏អាហារពេលព្រឹករបស់គាត់ ដើរតាមផ្លូវទៅកន្លែងធ្វើការ ដោយបន្តដំណើរទៅមុខទៀត បាទ។ នារីម្នាក់នោះ ថ្ងៃនេះ គាត់មិនសូវជាប្រញាប់ដើម្បីទៅធ្វើការនោះទេ ដោយសារតែគាត់សល់ម៉ោងច្រើនដែរ អញ្ចឹងគាត់ដើរជាធម្មតា ដើរមិនប្រញាប់ប្រញាល់ ឬក៏មិនរត់នោះទេ បាទ ព្រោះថាប្រសិនបើយើងរត់ វាអាចនឹងបែកញើស បែកញើសប្រឡាក់ខោអាវ អញ្ចឹងវាធ្វើឲ្យយើងមានធុំក្លិនខ្លួន នៅពេលដែលចូលក្នុងកន្លែងធ្វើការ ដូច្នេះ យើងគួរតែដើរតាមសម្រួល ប្រសិនបើយើងដើរទៅធ្វើការ យើងគួរតែដើរតាមសម្រួល ដើម្បីកុំឲ្យវាបែកញើសនិងមានធុំក្លិនទៅលើអ្នកដទៃ។

Alms Round (Sakanan) — 11

បន្ទាប់មកទៀតរូបភាពទី ១១ នៅក្នុងរូបភាពទី ១១ យើងឃើញថា បន្ទាប់ពីព្រះសង្ឃបើកបាត្ររួចរាល់ហើយ បើកគម្របបាត្រហើយ ស្ត្រីចំណាស់ម្នាក់នោះ គាត់ក៏បានយកកញ្ចប់បាយទៅដាក់ចូលទៅក្នុងបាត្ររបស់ព្រះសង្ឃ អញ្ចឹងបន្ទាប់ពីយើងបួងសួងរួចហើយ យើងកាន់កញ្ចប់បាយរបស់យើងបួងសួងរួចហើយ យើងត្រូវយកចង្ហាន់របស់យើងទៅដាក់នៅក្នុងបាត្ររបស់ព្រះសង្ឃ ដើម្បីប្រគេនទៅដល់ព្រះសង្ឃ។ អញ្ចឹងជាទូទៅ មនុស្សស្រីអត់អាចប៉ះពាល់ព្រះសង្ឃបានទេ ដោយសារតែព្រះសង្ឃ វិន័យរបស់ព្រះសង្ឃ គឺមិនឲ្យប៉ះពាល់មនុស្សស្រី ដូច្នេះយើងធ្វើយ៉ាងណា ប្រសិនបើយើងជាមនុស្សស្រី យើងត្រូវតែប្រយ័ត្នមិនត្រូវប៉ះពាល់ព្រះសង្ឃនោះទេ ព្រោះវាអាចធ្វើឲ្យយើងបាបបាន ហើយព្រះសង្ឃគឺខុសវិន័យសង្ឃផងដែរ ដូច្នេះប្រសិនបើមនុស្សប្រុសគឺអត់អីទេ គឺប៉ះអត់អីទេ ប៉ុន្តែមនុស្សស្រីគឺយើងអត់ត្រូវប៉ះព្រះសង្ឃជាដាច់ខាត។ ដែលយើងឃើញស្ត្រីចំណាស់ម្នាក់នេះ គឺគាត់គ្រាន់តែយកកញ្ចប់បាយដាក់ទៅក្នុងបាត្រព្រះសង្ឃ គឺគាត់អត់ឲ្យប៉ះព្រះសង្ឃនោះទេ។