Khmer	Pronunciation	English/Notes	#occ
ពិសា	piʔsaa, piisaa	to eat, to consume Notes: polite form used when speaking to older persons	16/9

Link to overview page
Link to dictionary

Discouraging someone from pursuing a course of action — Cultural note

ដោយសារនៅប្រទេសកម្ពុជាមានគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍ញឹកញាប់និងករណីចោរកម្មច្រើន ឪពុកម្ដាយភាគច្រើនមិនចង់ឲ្យកូនរបស់ខ្លួនធ្វើដំណើរផ្លូវឆ្ងាយឬធ្វើដំណើរនៅពេលយប់នោះទេ។ ទោះជាបើកបរដោយប្រុងប្រយ័ត្នក៏ដោយ ក៏អាចទទួលរងគ្រោះថ្នាក់ដោយសារអ្នកមិនគោរពច្បាប់ចរាចរណ៍ ឬអ្នកដែលពិសាគ្រឿងស្រវឹងជាអ្នកបង្ក។

Asking for repetition — Additional dialogue

ចៅ៖ យាយ ពិសាបាយហើយនៅ?
យាយ៖ ថាម៉េចចៅ? យាយស្ដាប់មិនទាន់ទេ។ និយាយយឺតៗ។
ចៅ៖ ខ្ញុំសួរថា យាយពិសាបាយហើយនៅ។
យាយ៖ អូ យាយហូបហើយៗ។
ចៅ៖ បានម្ហូបអីយាយ?
យាយ៖ ហា? ស្ដាប់អត់ឮទេ។ និយាយឮៗតិចមើល។

Greetings and leave takings 2 — Dialogue 3

តារា៖ (កំពុងញ៉ាំបាយ) ពូសាន! ទៅណាហ្នឹងពូ? មកពិសាបាយសិនអីពូ?
សាន៖ អូ តារា! អត់អីទេ ហូបចុះ។ ពូមានការប្រញាប់បន្តិច។

ពូ៖ គិតរកទៅសិនហើយ ថ្ងៃនេះអត់បាននៅនិយាយលេងយូរទេ ត្រូវប្រញាប់ទៅផ្ទះបងប្អូនមានការបន្តិច។
តារា៖ បាទ អញ្ជើញចុះពូ សុខសប្បាយណាពូ។

Offering food or drinks and accepting such an offer — Dialogue 2

បុប្ផា៖ បងធារ៉ា ពិសានំសិនអីបង?
ធារ៉ា៖ អូ បុប្ផា។ ញ៉ាំចុះ អត់អីទេ។
បុប្ផា៖ ម៉ោពិសាសិនម៉ោបង។ មានច្រើនអា៎។ ខ្ញុំម្នាក់ឯងញ៉ាំអត់អស់ទេ។ ខ្ញុំចាប់ដាក់ចានឲ្យខ្លះណាបង។ យកទៅទុកញ៉ាំនៅអូហ្វីសបងក៏បាន។
ធារ៉ា៖ អរគុណហើយអីចឹង។
បុប្ផា៖ ចា៎ស ណេះបង។

Receiving/welcoming visitors and paying visits to others — Cultural notes

នៅខ្មែរ ការទៅលេងផ្ទះនរណាម្នាក់ដោយមិនប្រាប់មុនមិនមែនជាការខុសឆ្គងអ្វីនោះទេ។ ប៉ុន្តែ ដើម្បីកុំឲ្យទៅខក ឬ ពិបាកដល់ម្ចាស់ផ្ទះ គេគួរតែទូរស័ព្ទទៅសួរម្ចាស់ផ្ទះជាមុនសិន។ នៅពេលមានភ្ញៀវមកលេង ម្ចាស់ផ្ទះគួរទទួលដោយលើកទឹកឬភេសជ្ជៈផ្សេងៗមកជូនភ្ញៀវ ប្រសិនបើចំម៉ោងបាយ គួរហៅភ្ញៀវពិសាបាយជាការគួរសម។

Inviting someone to eat together — Cultural note

នៅពេលកំពុងញ៉ាំអាហារ ហើយក្រឡេកឃើញអ្នកស្គាល់គ្នា ជនជាតិខ្មែរតែងតែបបួលអ្នកនោះ ឲ្យមកញ៉ាំដែរជាការគួរសម ដោយនិយាយថា “ញ៉ាំ ... ឈ្មោះ/បង/អូន/លោកពូ!” ឧទាហរណ៍៖
— ញ៉ាំបាយ បង!
— ញ៉ាំនំ អូន!
— ពិសាបាយ លោកពូ!
អ្នកដែលត្រូវបានគេហៅអាចបដិសេធដោយនិយាយថា “អត់អីទេ ញ៉ាំចុះ” ក៏បាន ឬក៏ទទួលយកចំណីបន្តិចបន្តួចក៏បាន។

Doing The Dishes (Sakanan) — 02

បន្ទាប់មកទៀតរូបភាពទី ២ រូបភាពទី ២ គឺយើងឃើញមានក្មេងប្រុសម្នាក់ ក្មេងប្រុសនោះ គាត់មានអាយុប្រហែល ១៥ ឆ្នាំ អញ្ចឹងគាត់នៅក្មេងទេ ក៏ប៉ុន្តែគាត់ត្រូវបានគេជួលមកឲ្យលាងចាន អញ្ចឹងក្មេងប្រុសម្នាក់នោះ គាត់ស៊ីឈ្នួលលាងចាន យើងហៅថាស៊ីឈ្នួលលាងចាន ដោយគាត់យកប្រាក់ខែពីស្ត្រីម្ចាស់ហាងដែលលក់គុយទាវ អញ្ចឹងគាត់មកទីនេះ ដើម្បីលាងចានឲ្យស្ត្រីម្នាក់នោះ ដែលយើងឃើញគាត់កំពុងតែប្រមូលចានចេញពីលើតុ អញ្ចឹងនៅពេលដែលអតិថិជនរបស់គាត់ អតិថិជនរបស់ស្ត្រីអ្នកលក់ គាត់ហូបរួចហើយ គាត់ញ៉ាំរួចរាល់ហើយ អញ្ចឹងគាត់ទុកចាននៅលើតុ ដោយគាត់គ្រាន់តែបង់លុយទៅឲ្យស្ត្រីជាអ្នកលក់ ហើយគាត់អាចទៅកន្លែងផ្សេងទៀតបាន ដោយគាត់ពុំចាំបាច់យកចានទៅទុកនោះទេ។ អញ្ចឹងក្រោយពេលដែលគេញ៉ាំហើយ គេឡើងចេញ ក្មេងប្រុសម្នាក់ដែលជាកម្មករស៊ីឈ្នួលលាងចាន ឬក៏បុគ្គលិកលាងចាននោះ គាត់ក៏ដើរប្រមូលចានពីលើតុ ដើម្បីដាក់ទៅចូលទៅក្នុងធុងមួយ ដោយយើងឃើញនៅក្នុងរូបភាពនេះ គឺក្មេងប្រុសម្នាក់នោះ គាត់កាន់ធុង ដៃម្ខាងរបស់គាត់គឺកាន់ធុង ឯដៃម្ខាងទៀតរបស់គាត់គឺយកចានប្រមូលពីលើតុដាក់ចូលទៅក្នុងធុង ដែលយើងឃើញ[...] ចាននៅក្នុងរូបភាពនេះគឺមានពណ៌បៃតង ពណ៌ទឹកក្រូចជាច្រើន ហើយគាត់បានប្រមូលម្ដងមួយៗ ដាក់ចូលទៅក្នុងធុង ចំណែកឯនៅលើតុនៅសល់ចាន ២ ទៀត គឺជាចានពណ៌បៃតង និងមានចង្កឹះ ម៉ាគូៗ មួយគូៗ នៅក្នុងចាននីមួយៗផងដែរ ដែលនៅលើតុនោះ ក៏យើងឃើញមានគ្រឿងផ្សំរសជាតិជាច្រើនផងដែរ ដែលដាក់នៅលើតុ។ អញ្ចឹងក្មេងប្រុសម្នាក់នេះ គាត់ប្រមូលចានពីលើតុ ដែលភ្ញៀវពិសាឬក៏ញ៉ាំគុយទាវរួចរាល់។

Coffee And Soft Drink (Sakanan) — 04

បន្ទាប់មកទៀតរូបភាពទី ៤ រូបភាពទី ៤ បន្ទាប់ពីភ្ញៀវ ហៅភ្ញៀវចូលតុហើយ អញ្ចឹងបន្ទាប់ពីអ្នកបម្រើម្នាក់នោះ គាត់ហៅភ្ញៀវរបស់គាត់ចូលតុទាំងពីរនាក់រួចហើយ គាត់ក៏បានឲ្យភ្ញៀវអង្គុយនៅលើកៅអី អញ្ចឹងយើងឃើញនៅក្នុងរូបភាពទី ៤ គឺក្មេងស្រីនោះកំពុងតែអង្គុយលើកៅអីមួយ ហើយបុរសដែលជាឪពុកកំពុងតែអង្គុយលើកៅអីមួយ ដោយពួកគេអង្គុយទល់មុខគ្នាដោយមានតុនៅកណ្ដាល។ អញ្ចឹងពួកគេអង្គុយទល់មុខគ្នា ហើយមានតុនៅកណ្ដាល ដោយអ្នកបម្រើកំពុងតែកាន់ប៊ិចនិងសៀវភៅដើម្បីកត់ត្រា។ អញ្ចឹងនៅក្នុងរូបភាពទី ៤ នេះ គឺអ្នកបម្រើកំពុងតែសួរទៅកាន់បុរសដែលជាឪពុកថា តើគាត់ត្រូវការពិសាអ្វី អញ្ចឹងគាត់សួរបណ្ដើរ គឺដៃឆ្វេងរបស់[គាត់] ដៃឆ្វេងរបស់គាត់គឺកាន់ប៊ិច ហើយដៃស្ដាំរបស់គាត់គឺកំពុងតែកាន់សៀវភៅកំណត់ត្រា។ អញ្ចឹងគាត់កាន់ធ្វើបែបនេះ ដើម្បីឲ្យច្បាស់ថាភ្ញៀវត្រូវការអ្វី គាត់នឹងសរសេរទុក អញ្ចឹងគាត់អាចទៅធ្វើឬក៏ទៅកុម្ម៉ង់ពីចុងភៅ ឲ្យគេធ្វើកាហ្វេឬក៏ធ្វើអ្វីបានតាមតម្រូវការរបស់ភ្ញៀវ ព្រោះប្រសិនបើគាត់អត់កត់ទេ គាត់អាចនឹងភ្លេចបាន គាត់អាចនឹងភ្លេចបាន។ អញ្ចឹងនៅក្នុងរូបភាពទី ៤ គឺបុរសម្នាក់នោះ គាត់បានហៅកាហ្វេខ្មៅ។ ដែលជាទូទៅគឺយើង នៅកម្ពុជាគឺយើងចូលចិត្តមានកាហ្វេពីរប្រភេទ គឺកាហ្វេខ្មៅនិងកាហ្វេលាយទឹកដោះគោ។ អញ្ចឹងអ្នកខ្លះគាត់ចូលចិត្តល្វីង ដូច្នេះគាត់ហៅកាហ្វេខ្មៅដើម្បីញ៉ាំ ប៉ុន្តែអ្នកខ្លះគាត់អត់សូវចូលចិត្តល្វីង ដូច្នេះគាត់ហៅកាហ្វេលាយទឹកដោះគោ ដែលមានរសជាតិទឹកដោះគោផងកាហ្វេផង។ អញ្ចឹងនៅក្នុងរូបភាពនេះគឺ បុរសដែលជាឪពុក គាត់បានលើកដៃឡើង គាត់បានលើកដៃឡើង ហើយប្រាប់ទៅអ្នកបម្រើថាគាត់ត្រូវការកាហ្វេខ្មៅមួយកែវ។ ដែលយើងឃើញគាត់បានគិតទៅដល់កាហ្វេខ្មៅ ដែលមានកំពុងផ្សែងហុយ ហុយនៅលើកែវ ដែលមើលទៅគឺគួរឲ្យចង់ញ៉ាំ បានន័យថាមើលទៅគឺឈ្ងុយកាហ្វេ [ដែលកាហ្វេ] កែវកាហ្វេគឺទ្រដោយចានកាហ្វេ។ អញ្ចឹងជាធម្មតា កែវកាហ្វេ គឺយើងត្រូវតែមានចានមួយ ដើម្បីទ្រផងដែរ ដើម្បីកុំឲ្យវាខ្ចាយ។ អញ្ចឹងនៅក្នុងរូបភាពនេះ បុរសដែលជាឪពុក បុរសដែលជាឪពុក គាត់បានហៅកាហ្វេខ្មៅមួយកែវ ហើយគាត់បានប្រាប់ទៅ អ្នកទិញ ឬក៏អ្នក គាត់បានប្រាប់ទៅអ្នកបម្រើ។ អញ្ចឹងគាត់បានប្រាប់ទៅអ្នកបម្រើ ដើម្បីហៅកាហ្វេខ្មៅមួយកែវ។

Khmer New Year (Sakanan) — 09

នៅក្នុងរូបភាពទី ៩ នៅក្នុងរូបភាពទី ៩ បន្ទាប់ពីការធ្វើពិធីស្រង់ព្រះហើយ បាទ ពិធីស្រង់ព្រះ បន្ទាប់ពីធ្វើហើយ គឺឪពុកម្ដាយ ឬក៏ជីដូនជីតា គាត់តែងតែឲ្យពរទៅដល់កូនចៅឲ្យបានសុខសប្បាយ និងមានសេចក្តីសុខ។ បន្ទាប់មក បន្ទាប់ពីការធ្វើពិធីស្រង់ព្រះហើយ គ្រួសារខ្មែរតែងតែអង្គុយញ៉ាំបាយជុំគ្នា។ អញ្ចឹងនៅក្នុងរូបភាពទី ៩ នេះ គឺយើងឃើញថា គ្រួសារនោះ គាត់កំពុងតែអង្គុយញ៉ាំបាយជុំគ្នា ដោយទម្លាប់នៅក្នុងគ្រួសារខ្មែរ ឬក៏នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ការញ៉ាំអាហារជុំគ្នាពេលល្ងាច ឬក៏ពេលថ្ងៃត្រង់ គឺយើងពុំប្រើប្រាស់តុនោះទេ គឺយើងក្រាលកន្ទេល អញ្ចឹងយើងញ៉ាំបាយនៅលើកន្ទេល ឬក៏កម្រាលមួយ ព្រោះថាជាទម្លាប់តាំងពីដើម គឺយើងប្រើប្រាស់កន្ទេលបែបនេះតែម្ដង។ អញ្ចឹងនៅក្នុងរូបភាពនេះយើងឃើញថាគ្រួសារនោះ គាត់បានក្រាលកន្ទេលមួយ ដោយមានម្ហូបនៅលើកន្ទេលនោះជាច្រើន មានដូចជា យើងឃើញដូចជាត្រី និងបន្លែ ត្រីគឺយើងដាក់នៅក្នុងចានរាបឬក៏ចានពងក្រពើមួយ បន្លែគឺដាក់នៅក្នុងចានទាបតូចៗ ចំនួនពីរ ហើយយើងឃើញមានទឹកសម្លដែលដាក់នៅក្នុងចានគោម អញ្ចឹងម្ហូបទាំងអស់គឺយើងដាក់នៅកណ្ដាល ពួកគាត់បានដាក់ម្ហូបទាំងអស់នៅកណ្ដាល ហើយមនុស្ស[ដែល]នៅក្នុងគ្រួសារនោះ គាត់បានអង្គុយជុំវិញម្ហូបនោះដើម្បីញ៉ាំបាយជាមួយនឹងម្ហូប យើងឃើញថា មនុស្ស[នីមួយៗ] គ្រួសារនីមួយៗ សមាជិកនីមួយៗ គាត់បានកាន់ចានបាយឡើង ហើយគាត់ក៏បានចាប់ចង្កឹះឬក៏ស្លាបព្រា ដើម្បីដួសបាយញ៉ាំជាមួយនឹងម្ហូប អញ្ចឹងជាទូទៅនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ដើម្បីរក្សាសុជីវធម៌ និងគេហៅថា ដើម្បីរក្សាសីលធម៌ ការញ៉ាំបាយ គឺត្រូវឲ្យមនុស្សចាស់គាត់លូកមុន។ អញ្ចឹងម្ហូប ទោះបីជាយើងឃ្លានយ៉ាងណាក៏ដោយ ប្រសិនបើយើងញ៉ាំជាមួយមនុស្សចាស់ យើងមិនត្រូវញ៉ាំមុនមនុស្សចាស់នោះទេ គឺត្រូវឲ្យមនុស្សចាស់ គាត់លូកម្ហូបមុន ឬក៏គាត់ដួសម្ហូបយកមកពិសាមុន ទើបយើងអាចញ៉ាំបានតាមក្រោយ ធ្វើដូច្នេះ គឺសម្ដែងនូវការគោរពដល់គាត់ អញ្ចឹងយើងគោរពមនុស្សចាស់ ដូច្នេះយើងត្រូវតែពិសាអាហារឬក៏ញ៉ាំអាហារក្រោយគាត់។ អញ្ចឹងត្រូវឲ្យមនុស្សចាស់ពិសាអាហារមុន។ នៅពេលដែលក្មេងគេហៅថាញ៉ាំ ចំណែក[...] និយាយជាមួយមនុស្សចាស់យើងហៅថាពិសាឬក៏ហូប។ ហូបគឺប្រើចំពោះមនុស្សដែលអាយុបងយើងតិចៗ ឬក៏បងយើងបន្តិច ចំណែកឯពិសា គឺយើងប្រើជាមួយមនុស្សចាស់ ជាមួយឪពុកម្ដាយឬក៏ជីដូនជីតា អញ្ចឹងគឺយើងហៅពិសា គឺវាគួរសមជាងហូប។